Fouten maken is vervelend. Het doet pijn. We schamen ons, voelen ons dom. We zijn bang voor de afkeuring van onszelf en van anderen. Kortom: Fouten maken roept gedachten en gevoelens op die we niet willen. We hebben dan ook psychologische mechanismen die met man en macht proberen om fouten te vermijden.
1. Perfectionisme
Perfectionisme is de wil om het heel goed te willen doen. En dat is prima, zolang je er niet in doorschiet. Perfectionisten leggen de lat zo hoog, dat ze die nooit zullen bereiken. En dat doen ze niet uit streven naar kwaliteit. Maar om afkeuring te vermijden. Zo hoeven ze geen schaamte en angst te voelen. De stomme is alleen, dat dit angst oproept; angst om het fout te doen. Een perfectionist wil het graag zo goed doen, dat het krampachtig wordt, waardoor de prestatie op den duur juist minder kan worden. Lees meer over de 6 soorten perfectionisten en hoe je ze herkent.
2. Cognitieve dissonantie
Cognitieve dissonantie is het onprettige gevoel dat ontstaat als ons gevoel in tegenspraak is met onze gedachten of mening. De reactie die hierop optreedt is het belangrijkst: we zullen proberen ons gevoel en onze ratio weer met elkaar in overeenstemming te brengen. Ons brein houdt namelijk van logica. Als je bijvoorbeeld normaal heel netjes en opgeruimd bent, maar je maakt toch ineens een slordige fout, dan past dit niet bij je beeld dat je over jezelf hebt. Met het gevolg dat je een collega de schuld geeft (‘het moet vast iemand anders zijn geweest’). Hierdoor vermijd je schaamte en angst. Je redeneert het recht.
3. De comfortzone
Als je nieuwe dingen uitprobeert dan roept dit spanning op. Je brein probeert er vanalles aan te doen om die spanning niet te hoeven ervaren (‘te druk, geen tijd, doe het maar niet’). Liever voelen we ons vaak veilig. Als je niet veel moeite hoeft te doen voor wat je doet, bijvoorbeeld binnen je werk, dan zit je hoogstwaarschijnlijk in je comfortzone. En in je comfortzone lijkt het alsof je fouten beter kunt vermijden, dan in nieuwe situaties waarvan je niet zeker bent van de uitkomst.
