Zelfvertrouwen

Het lijkt een absolute must tegenwoordig. Er bestaan inmiddels tig zelfhulpboeken, cursussen, trainingen en workshops over hoe je meer zelfvertrouwen krijgt. Om jezelf beter te voelen en gelukkiger te worden. Om die carriere na te jagen die je altijd al wilde.

Positief zijn over jezelf...

Positief zijn over jezelf lijkt een goed idee. Maar het is geen garantie voor een beter leven of een mooiere carriere. Positief denken kan ook nadelen met zich meebrengen, zoals een gebrek aan empathie. Of juist te hard rijden, omdat je denkt alles onder controle te hebben.
Positief, opgewekt, levendig en optimistisch blijven is tegenwoordig zo'n geprezen goed, dat we zelfs diegenen uitsluiten die ons down of verdrietig maken, bijvoorbeeld mensen die langdurig ziek zijn. Intussen gaat ons zelfvertrouwen heen en weer. We vertellen onszelf het ene moment dat we fantastisch zijn en het andere dat we niets voorstellen. Beide gedachten hebben weinig zin voor een waardevol leven.

Het probleem van onze focus op meer zelfvertrouwen

Het probleem met de focus op zelfvertrouwen, is dat het gaat om gedachtes - zowel positieve als negatieve - in plaats van om waardevolle acties. De meeste therapieën, zelfhulpboeken en overtuigingen in de maatschappij, zijn erop gebaseerd om positieve gedachtes aan te moedigen (die zijn ‘goed’) en negatieve gedachtes te onderdrukken of uit te roeien (want die zijn ‘fout’). Niets is minder waar: Negatieve gedachtes zijn niet erg, schadelijk, gek, vreemd of wat dan ook: Ze zijn menselijk. We hebben ze allemaal en we komen er nooit van af. Wat we wel kunnen doen, is er minder mee aan de haal gaan. Als we ze laten voor wat ze zijn – woorden in ons brein – kunnen we ons richten op het ondernemen van actie. Het recept voor een rijk en betekenisvol leven.

Als we vasthouden aan de overtuiging dat positief denken een must is voordat we actie kunnen ondernemen, dan is het juist een barrière voor een succesvol leven en een mooie carriere. We moeten dan immers wachten totdat we ons goed voelen, gemotiveerd zijn en die positieve self-talk hebben gedaan. Wat nou als we leren om hoe dan ook actie te ondernemen? Ook al vuurt ons brein negatieve gedachtes af. Ook al zijn we boos, angstig of gefrustreerd. Je kunt dan nog steeds actie ondernemen, waarmee je je leven zin geeft.

Het is dus niet zozeer interessant of gedachtes negatief of positief zijn. Herhaaldelijk positieve gedachtes hebben, hangt zelfs samen met egoïsme, narcisme en arrogantie. Een verhoogd zelfvertrouwen kan leiden tot zelfbegoocheling, intolerantie en vooringenomenheid. Niet bepaald kwaliteiten die horen bij een waardevol en rijk leven, toch?

Bovendien gaat je brein altijd tegen gedachtes in - en heeft het dus niet zoveel zin er enorm veel waarde aan op te hangen.

Merk eens op wat er gebeurt als je het volgende tegen jezelf zegt:

Ik ben goed
Ik ben fantastisch en onwijs goed
Ik ben echt onwijs goed en fantastisch en de meest bekwame werknemer
Ik ben heel goed, knap, fantastisch, bekwaam, super sociaal en de beste werknemer ooit

Wat gebeurt er?

Waarschijnlijk gaat je brein er op een gegeven moment tegenin: Het gaat redenen verzinnen ‘nee maar die ene keer deed ik het eigenlijk niet zo goed op werk.’ ‘ Ik ben niet altijd een goede collega of vriend..’ Enzovoort.

Hetzelfde geldt andersom. Probeer maar uit:

Ik ben niet goed
Ik ben totaal niet goed, niet knap
Ik ben absoluut niet goed, niet knap, niet sociaal en een slechte werknemer
Ik ben niet goed, niet knap, niet sociaal, ik stel helemaal niets voor en ik ben een slechte werknemer

Waarschijnlijk kom je op een punt dat je brein hier tegenin gaat ‘zo erg ben ik niet’ ‘hier en hier ben ik wel goed in’ etc.

Kortom: Voor je het weet ben je verstrikt in een battle van gedachtes. En daarmee niet bezig met het hier en nu. Je bent immers te afgeleid! Wat nou als je de battle gewoon door kunt laten gaan? Als je de woordenwisseling in je brein wel opmerkt, maar je er niet zoveel van aan trekt? Dan ontstaat er automatisch ruimte voor actie!

Een realistischere aanpak voor meer zelfvertrouwen

Een realistische aanpak voor zelfvertrouwen is compassievolle self-talk en self-acceptance. Een stijgend aantal wetenschappelijke onderzoeken over zelfcompassie suggereeert dat het veel beter is om te denken ‘Kan ik aardig en compassievol naar mezelf zijn? En toegeven dat ik menselijk ben met goede en slechte punten, zoals ieder ander?' Zou het niet fijn zijn als je jezelf niet 24/7 hoeft op te peppen en voor te doen altijd maar perfect te zijn?

Dit idee van mindfulness erkent zowel positieve als negatieve gedachtes. Het gaat erom dat we observeren wat er gebeurt. In plaats van er inhoudelijk over te denken. Het zorgt voor veel meer focus. Mindfulness leert je te dealen met verdriet, pijn en een lage zelfwaarde. Allemaal dingen waarvan ons vertelt is dat het niet bevorderlijk is voor een happy life. In plaats van pijn en verdriet te vermijden of te vervangen door positiviteit, kun je beter de moeilijke dingen toelaten met openheid en nieuwsgierigheid.

Je niet laten leiden door gedachtes – positief of negatief – is onwijs belangrijk om een volledig leven te leiden. Het gaat erom wat je doet. Niet om gedachtes over wie je bent. Als je handelt naar je waarden en je volledig kan opgaan in wat je doet, dan zul je een diep gevoel van zelfwaarde en zelfwaardering vinden. Veel meer dan wanneer je probeert om de self-talk in je brein te veranderen.

Kortom: De inhoud van positieve en negatieve gedachtes zijn niet zo interessant. Zowel een hoog- als een laag zelfvertrouwen brengt problemen met zich mee. Het gaat erom dat je de persoon bent die je wilt zijn, levend naar jouw waarden.